Trao đổi với phóng viên TTXVN tại La Habana, giọng ông Mai Thảo trầm ấm như chứa đựng cả biển ký ức: “Tôi chưa từng trải qua cảm xúc nào như thế. Đó là khoảnh khắc không thể nào quên trong suốt 85 năm cuộc đời tôi”.
Đối với ông Mai Thảo - cựu Bí thư thứ 2 của Đại sứ quán Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam tại Cuba, chưa khi nào ông vui mừng như khi biết tin chiến thắng miền Nam và thống nhất đất nước, đặc biệt khi niềm vui ấy lại được chia sẻ ở nơi cách xa quê hương nửa vòng Trái Đất và trong vòng tay của những người bạn chí nghĩa, chí tình. Những ngày tháng 4 ấy, truyền thông Cuba liên tục đưa tin về cuộc Tổng tiến công thần tốc của quân và dân Việt Nam. Khi Đài Tiếng nói Việt Nam phát tin chiến thắng của nhân dân Việt Nam tới khắp mọi miền Tổ quốc và khắp năm châu, tại La Habana mới là đêm 29/4. Những ngày sau đó, điện thoại của Đại sứ quán Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam liên tục reo, từ lãnh đạo đến người dân gọi điện tới chúc mừng.
Ông Mai Thảo nhớ lại: “Ngày Quốc tế Lao động 1/5/1975, Cuba tuyên bố đó là ngày của Việt Nam. Họ tổ chức mít tinh mừng chiến thắng như chính chiến thắng của mình. Có lẽ Cuba là nước đầu tiên và duy nhất trên thế giới làm điều đó”.
Những ngày sau đó là chuỗi kỷ niệm không thể nào quên. Bất cứ người Việt Nam nào xuất hiện trên đường phố Cuba đều được bạn bè địa phương ôm chặt và công kênh trong niềm vui bất tận. Đỉnh điểm là buổi chiêu đãi ngày 20/5/1975, một sự kiện ngoại giao đặc biệt, khi Cuba tuyên bố: “Các bạn chỉ cần lên danh sách khách mời, mọi thứ còn lại đã có chúng tôi”.
Ông Mai Thảo là cán bộ phụ trách phối hợp cùng nước bạn tổ chức buổi tiệc. Ngay sau khi bàn bạc và định ngày mở tiệc, phía bạn Cuba đã đến hỗ trợ trang hoàng Đại sứ quán Chính phủ cách mạng lâm thời Cộng hòa miền Nam Việt Nam như trang trí cờ hoa, trồng 4 cây vú sữa lớn, thả hoa súng và cá chép để khung cảnh gần gũi và gợi nhớ quê hương miền Nam Việt Nam.
Trong suốt cuộc đời hoạt động ngoại giao và nhiều năm công tác ở nước ngoài, ông Mai Thảo chưa từng thấy cuộc chiêu đãi nào như vậy. Buổi chiêu đãi dự kiến có tới 3.000 khách mời nhưng trên thực tế con số đông hơn nhiều, vì dòng người kéo đến Đại sứ quán chúc mừng không ngớt. Bữa tiệc chiến thắng lớn chưa từng có chào đón tất cả mọi người, bởi tình cảm nồng nhiệt khó có thể khước từ. Thực phẩm và đồ uống do 5 khách sạn lớn nhất Cuba mang đến. Các bạn Cuba còn chu đáo cử thêm 3 dàn nhạc nổi tiếng.
Khoảnh khắc xúc động nhất là khi lãnh tụ Fidel Castro xuất hiện. Khi mọi người chuẩn bị nâng ly, lãnh tụ Fidel Castro giơ tay ra hiệu dừng lại. Ông rút từ túi áo bộ quân phục một chai rượu Havana Club đặc biệt mà ông đã để dành rất lâu. Vị Tổng tư lệnh Cuba nói: “Tôi cho rằng không có lúc nào thích hợp hơn để thưởng thức chai rượu trăm năm này...”. Bữa tiệc kéo dài tới tận bình minh trong niềm hân hoan khôn xiết.
Sau khi nghỉ hưu, ông Mai Thảo quay trở lại Cuba sinh sống. Giờ đây, ở tuổi 85, ông Mai Thảo - Chủ tịch Hội người Việt Nam tại Cuba - vẫn miệt mài đóng góp cho quan hệ hai nước. Ngôi nhà nhỏ tại thủ đô La Habana, nơi những bức ảnh lịch sử được bảo quản cẩn thận và luôn sẵn sàng mở cửa đón những người trẻ tuổi muốn tìm hiểu câu chuyện về một dân tộc nhỏ bé làm nên điều kỳ diệu.
Nhớ về những ngày tháng 4 hào hùng, ông Mai Thảo mong mỏi đồng bào và đặc biệt là thế hệ trẻ, khi bước trên con đường hòa bình, sẽ luôn mang trong tim ngọn lửa của những ngày tháng 4 lịch sử, viết tiếp trang sử vẻ vang của dân tộc. Những ký ức, như chai rượu trăm năm của lãnh tụ Fidel Castro, càng thêm đậm đà theo năm tháng và là minh chứng sống động cho tình đoàn kết đặc biệt Việt Nam - Cuba cũng như giá trị trường tồn của chiến thắng lịch sử mùa Xuân 1975.
Ngoài kia, tiếng nhạc salsa vang lên từ quảng trường cũ, hòa cùng tiếng sóng vỗ bờ Malecón như bản nhạc tiếp nối của tình hữu nghị Việt Nam - Cuba. Ở đó, câu chuyện về những ngày tháng 4 năm ấy vẫn tiếp tục được kể, như dòng sông không ngừng chảy giữa quá khứ hào hùng và tương lai phía trước./.
Việt Hùng - Mai Phương
