Trao đổi với phóng viên TTXVN tại Nhật Bản về 80 năm Cách mạng Tháng Tám (19/8/1945 – 19/8/2025) và Quốc khánh Việt Nam (2/9/1945 – 2/9/2025), Giáo sư Shimizu cho biết ông đặc biệt đánh giá cao tài năng chính trị xuất sắc và tầm nhìn chiến lược của Chủ tịch Hồ Chí Minh, người đã rất khéo léo nắm bắt bối cảnh quốc tế sau khi Chiến tranh Thế giới thứ hai kết thúc, đặc biệt là “khoảng trống quyền lực” khi quân Nhật đầu hàng và sự kiểm soát của Pháp bị lung lay, để đoàn kết toàn dân.
Trong giai đoạn này, Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ tuyên bố độc lập, mà còn đưa ra quyết định vô cùng sáng tạo: chọn chữ Quốc ngữ - một loại chữ dựa trên bảng chữ cái Latinh - làm công cụ chính tả tiếng Việt, thay vì chữ Hán hay chữ Nôm vốn vô cùng phức tạp. Trong bối cảnh tỷ lệ mù chữ còn cao và Hán văn hay tiếng Pháp vẫn chiếm ưu thế, quyết định này đã trở thành công cụ mạnh mẽ để mỗi người dân Việt Nam hiểu rõ các lý tưởng và chính sách của cách mạng, từ đó chủ động tham gia. Bằng cách sử dụng chữ viết để nâng cao nhận thức của người dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thành công trong việc biến phong trào độc lập thành một cuộc vận động trên quy mô toàn quốc.
 |
| Giáo sư Shimizu Masaaki, Đại học Osaka, trả lời phỏng vấn của TTXVN về ý nghĩa lịch sử và vai trò của Cách mạng Tháng Tám đối với Việt Nam và thế giới. Ảnh: Xuân Giao - Pv TTXVN tại Nhật Bản |
Về tác động của Cách mạng Tháng Tám trong bối cảnh lịch sử khu vực và quốc tế lúc bấy giờ, Giáo sư Shimizu cho rằng cuộc cách mạng của nhân dân Việt Nam đã mở ra làn sóng giải phóng dân tộc ở châu Á và các nước thuộc địa, có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong hoàn cảnh lúc đó. Đây là một trong những sự kiện tiêu biểu, tượng trưng cho xu thế sụp đổ của chế độ thuộc địa sau Chiến tranh Thế giới thứ hai. Thực tế là một quốc gia nhỏ bé có thể tự mình đứng lên giành độc lập từ các cường quốc phương Tây, qua đó mang lại niềm hy vọng và dũng khí lớn cho các dân tộc bị áp bức khác trên khắp châu Á, trong đó có Indonesia và Malaysia. Hơn nữa, thành công này đã đưa ra thông điệp rõ ràng cho cộng đồng quốc tế rằng chủ nghĩa thực dân cũ không còn tồn tại, đồng thời tạo ra bước ngoặt trong việc định hình trật tự thế giới mới.
Cách mạng Tháng Tám không chỉ thay đổi lịch sử Việt Nam mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy làn sóng phi thực dân hóa, trở thành một trong những điểm chuyển mình của lịch sử thế giới. Giá trị lớn nhất mà Cách mạng Tháng Tám để lại, theo Giáo sư Shimizu, là tinh thần độc lập dân tộc và khát vọng làm chủ vận mệnh của chính mình. Đây là yếu tố xuyên suốt trong quá trình dựng nước và giữ nước của Việt Nam từ 1945 đến nay.
Đáng chú ý là trong suốt 80 năm, dù trải qua chiến tranh, bao vây cấm vận, rồi tiến trình Đổi mới và hội nhập quốc tế, Việt Nam vẫn duy trì được một chính sách đối ngoại độc lập, tự chủ, gắn liền với tinh thần “dám đứng lên” của mùa Thu năm 1945. Tinh thần ấy đã giúp Việt Nam từ một nước nghèo, hậu thuộc địa, trở thành thành viên tích cực của Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), Liên hợp quốc (LHQ), Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), với nhiều thỏa thuận tự do thương mại thế hệ mới.
 |
| Ngày 2/9/1945, tại Quảng trường Ba Đình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Ảnh: Tư liệu TTXVN |
Giáo sư Shimizu tin rằng tinh thần Cách mạng Tháng Tám không chỉ thuộc về lịch sử mà còn là “tài sản tinh thần” có ý nghĩa định hướng lâu dài cho Việt Nam trong thời đại toàn cầu hóa. Trong bối cảnh cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, khủng hoảng chuỗi cung ứng, biến đổi khí hậu và chuyển đổi số, việc duy trì tinh thần độc lập, tự chủ và thích ứng sáng tạo chính là yếu tố sống còn. Việt Nam hiện nay không còn phải “giành chính quyền” như năm 1945 nhưng lại cần giữ vững quyền làm chủ trong không gian số, công nghệ, môi trường và chủ quyền quốc gia. Cách mạng Tháng Tám – với ý nghĩa khởi đầu của một nhà nước độc lập – vẫn là biểu tượng lớn cho khát vọng “vươn lên bằng nội lực” mà Việt Nam đang theo đuổi./.
Nguyễn Tuyến – Xuân Giao
