80 năm Thông tấn xã Việt Nam: Tự hào về cơ quan Thông tấn Anh hùng

Điện báo viên VNTTX dừng chân ở Trảng Bàng (Tây Ninh) để chuyển về căn cứ tin Tổng thống ngụy quyền Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng, ngày 30/4/1975. Ảnh: VNTTX

Trải qua chặng đường 80 năm gắn bó với những sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc, Thông tấn xã Việt Nam (TTXVN) tự hào là cơ quan báo chí duy nhất ba lần được phong tặng danh hiệu cao quý: Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới (2001), Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân (năm 2005 và 2020), cùng nhiều phần thưởng cao quý khác. Đây là sự ghi nhận của Đảng, Nhà nước đối với những đóng góp to lớn của TTXVN trong sự nghiệp thông tin tuyên truyền, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc.

* Ba lần vinh dự được phong tặng danh hiệu Anh hùng

Ngày 14/6/2001, TTXVN được Chủ tịch nước Trần Đức Lương ký Quyết định số 456/2001/QĐ-CTN phong tặng danh hiệu Anh hùng Lao động thời kỳ đổi mới vì những thành tích xuất sắc giai đoạn 1989–1999. Đây là sự ghi nhận vai trò của TTXVN trong tuyên truyền đường lối đổi mới, cổ vũ công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 

Ngay từ đầu thập niên 1980, TTXVN đã mạnh dạn đổi mới nội dung, hình thức thông tin, kiên trì phát hiện, nhân rộng điển hình tiên tiến, đồng thời phê phán tiêu cực xã hội. Công tác thông tin đối ngoại phản ánh kịp thời hoạt động đa phương hóa, đa dạng hóa của Đảng, Nhà nước; giới thiệu đất nước, con người Việt Nam đến bạn bè quốc tế. TTXVN còn xây dựng kho tư liệu phim quốc gia với hơn 1 triệu kiểu phim quý giá về lịch sử đấu tranh cách mạng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Đến năm 2001, TTXVN đã phát triển từ 12 bản tin ban đầu thành 35 ấn phẩm với nhiều loại hình Tin tham khảo, Tin phổ biến, các tờ báo đối nội, đối ngoại ra hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng, các Tài liệu chuyên đề, các bản tin và báo điện tử bằng 5 ngữ Anh, Pháp, Tây Ban Nha, Nga, Việt. Việc thành lập Trung tâm Nghe - nhìn Thông tấn (1999) đánh dấu bước tiến mới trong sản xuất thông tin đa phương tiện.

Bức ảnh chụp anh hùng Núp do nhà báo Trần Xuân Quang thực hiện.

Ảnh: Khoa Chương - TTXVN

Ngày 17/3/2005, Chủ tịch nước Việt Nam Trần Đức Lương đã ký Quyết định số 205/2005/QĐ-CTN "về việc phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân" cho Việt Nam Thông tấn xã (VNTTX) - nay là TTXVN vì đã có thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nướ

Chỉ tính riêng giai đoạn chống Mỹ, VNTTX chi viện cho chiến trường miền Nam hơn 450 cán bộ chủ chốt; chưa kể hàng trăm lượt cán bộ, phóng viên, biên tập viên và nhân viên kỹ thuật từ miền Bắc theo các mũi tiến quân, tham gia các chiến dịch ở khắp các chiến trường miền Nam, Lào, Campuchia. Những bản tin, bức ảnh từ chiến trường chuyển ra hậu phương đã góp phần cổ vũ phong trào toàn dân kháng chiến. Gần 260 phóng viên, biên tập viên, nhân viên kỹ thuật của ngành đã anh dũng hy sinh, chiếm hơn 25% tổng số nhân lực TTXVN trong thời kỳ chiến tranh và 4/5 số nhà báo cả nước hy sinh.

Ngày 1/9/2020, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng ký Quyết định 1521/QĐ-CTN phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho Thông tấn xã Giải phóng (TTXGP) – cơ quan Thông tấn chính thức của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam. Ra đời năm 1960, TTXGP hoạt động suốt 15 năm dưới bom đạn, duy trì “mạch máu” thông tin ở hầu hết các chiến trường, phản ánh sức mạnh phong trào cách mạng và vạch trần âm mưu kẻ địch.

Quá trình hình thành và phát triển của TTXVN luôn đồng hành với sự nghiệp cách mạng, giải phóng dân tộc và dựng xây đất nước. Trong các cuộc kháng chiến thống nhất và bảo vệ Tổ quốc, đội ngũ đông đảo những người làm báo của TTXVN đã thực sự là những nhà báo – chiến sĩ. Trong ảnh: Phó Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam Đỗ Phượng theo dõi tình hình chiến trường trên bản đồ Sài Gòn (1975).

Ảnh: TTXVN

Trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, TTXGP cùng phóng viên VNTTX bám sát các đơn vị chủ lực, đưa tin kịp thời về những trận đánh, bước tiến thần tốc của quân giải phóng và ghi lại những khoảnh khắc bất tử, như bức ảnh “Xe tăng chiếm Dinh Độc lập” (Trần Mai Hưởng) hay “Mẹ con ngày gặp mặt” (Lâm Hồng Long). Không chỉ trên mặt trận chiến trường, TTXGP còn là lực lượng chủ lực bảo đảm thông tin cho các phái đoàn Việt Nam tại Hội nghị Paris, góp phần tạo dư luận quốc tế ủng hộ cuộc kháng chiến. Cùng với sức mạnh quân sự, nguồn thông tin chính xác, kịp thời của TTXGP đã trở thành vũ khí sắc bén, góp phần làm nên thắng lợi mùa Xuân 1975.

* 80 năm bản hùng ca Thông tấn

Nhìn lại chặng đường 80 năm hình thành và phát triển, TTXVN hiện lên như một biểu tượng của báo chí cách mạng, nơi hội tụ truyền thống anh hùng, bản lĩnh kiên cường cùng khát vọng đổi mới không ngừng. Từ ngày đầu thành lập 15/9/1945, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của Chủ tịch Hồ Chí Minh, TTXVN đã khẳng định vai trò cơ quan Thông tấn quốc gia, giữ trọng trách cung cấp thông tin chính thống, định hướng dư luận, phục vụ lãnh đạo Đảng, Nhà nước. Trong lịch sử báo chí Việt Nam, ít có cơ quan nào gắn liền với vận mệnh dân tộc như TTXVN: mỗi bước trưởng thành của cơ quan cũng chính là dấu mốc quan trọng trong hành trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Trong hai cuộc kháng chiến đầy gian khổ, phóng viên của TTXVN đã thực sự là những chiến sỹ trên chiến trường, chiến đấu bằng cả ngòi bút và súng đạn. Trong ảnh: Tổ phóng viên mũi nhọn của TTXVN đưa tin ảnh về chiến dịch Hồ Chí Minh (1975).

Ảnh: Tư liệu TTXVN

Nguyên Tổng giám đốc TTXVN Hồ Tiến Nghị cho biết, ngay từ khi ra đời, TTXVN đã được giao hai nhiệm vụ trọng yếu. Nhiệm vụ đầu tiên là cung cấp thông tin chính thống cho toàn bộ hệ thống báo chí, truyền thông trong cả nước. Hầu hết tin bài đăng công khai trên báo chí thời kỳ đó đều do TTXVN phát hành. Nhiệm vụ thứ hai là cung cấp tin tham khảo cho lãnh đạo cấp cao, từ Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bộ Chính trị đến các cơ quan nghiên cứu của Đảng, Nhà nước và quân đội. TTXVN có khả năng nắm bắt thông tin chiến lược nhờ mạng lưới phóng viên thường trú khắp các tỉnh, thành và ở nhiều quốc gia, đồng thời khai thác tin tức từ các hãng thông tấn quốc tế.

Nguyên Tổng giám đốc Hồ Tiến Nghị khẳng định, lịch sử TTXVN là một bản hùng ca hào hùng, ghi dấu vai trò tiên phong và vị thế của cơ quan thông tin chiến lược của Đảng, Nhà nước. Trong kháng chiến chống Mỹ, để kịp thời bổ sung lực lượng chi viện cho miền Nam, nhiều khóa đào tạo cấp tốc được mở ra. Những phóng viên Thông tấn ngày ấy không chỉ đối mặt với bom đạn khốc liệt, còn phải chống chọi với bệnh tật, sốt rét, sự thiếu thốn về kỹ thuật và điều kiện tác nghiệp. Sự hy sinh của Tổng giám đốc đầu tiên Trần Kim Xuyến vào sáng 3/3/1947 tại Chương Mỹ, Hà Tây (nay thuộc Hà Nội) là minh chứng rõ nét cho tinh thần xả thân ấy. Ông ngã xuống khi đang trực tiếp chuyển máy móc ra chiến khu. Không ít phóng viên âm thầm ra chiến trường, giấu gia đình, chấp nhận xa vợ con nhỏ để hoàn thành nhiệm vụ mà cơ quan tin tưởng giao phó.

Hai phóng viên nhiếp ảnh TTXGP Nguyễn Chí Anh và Nông Quang Khanh xem tài liệu ở dưới hầm bí mật Củ Chi trong chuyến đi công tác tháng 3/1973.

Ảnh: Phong Vân – TTXVN

Nhắc lại những kỷ niệm xúc động trong giai đoạn đưa phóng viên vào chiến trường, Nguyên Tổng giám đốc Hồ Tiến Nghị kể, sau mỗi khóa đào tạo, ông đều xuống gặp gỡ, động viên anh em, hỏi họ có điều gì muốn gửi gắm cho gia đình hay không. Phần lớn phóng viên khẳng định mình yên tâm, thoải mái và hẹn sẽ gặp nhau ở Sài Gòn. Có người chỉ kịp nhờ mua tem thư để viết vội vài dòng về cho người thân. “Nhiều anh em lên đường mà chưa kịp chào gia đình. Họ nhắn tôi: Anh đến gặp bố mẹ, vợ con em, nói rằng em đi mạnh khỏe. Thế là tôi lại lần theo địa chỉ, đạp xe đến từng nhà thăm hỏi. Quà cáp khi ấy chẳng có gì, chỉ cân đường, hộp sữa cho cụ già hay gói bánh kẹo cho trẻ nhỏ”, ông xúc động nhớ lại.

Nguyên Tổng giám đốc TTXVN Hồ Tiến Nghị

Ảnh: Văn Điệp - TTXVN

Đội ngũ phóng viên Thông tấn còn được rèn luyện chính trị, tư tưởng, kiến thức kinh tế, quân sự, ngoại giao, an ninh – quốc phòng để đáp ứng yêu cầu thông tin chiến lược của Đảng, Nhà nước. Nguyên Tổng giám đốc Hồ Tiến Nghị ví TTXVN như một “trường học lớn”, nơi nhiều thế hệ phóng viên trưởng thành qua gian khổ, làm việc không kể ngày đêm để hoàn thành nhiệm vụ.

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng tham quan gian trưng bày của TTXVN tại Triển lãm thành tựu Đất nước “80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” (28/8/2025).

Ảnh: Thanh Tùng - TTXVN

*Bước chuyển mình trong kỷ nguyên số

Giai đoạn 2008 – 2021 được đánh giá là bước ngoặt đặc biệt quan trọng khi TTXVN vừa đối mặt với làn sóng chuyển đổi số toàn cầu, vừa phải đáp ứng nhu cầu thông tin ngày càng cao của xã hội. Nguyên Tổng giám đốc Nguyễn Đức Lợi nhìn nhận đây là thời kỳ đầy thách thức nhưng cũng mở ra cơ hội. Bối cảnh công nghệ phát triển bùng nổ, mạng xã hội lên ngôi, cách thức tác nghiệp và tiếp nhận thông tin thay đổi chóng mặt buộc cơ quan thông tấn quốc gia phải táo bạo đổi mới. “Chúng tôi nhận thức rằng phải thay đổi mạnh mẽ, quyết liệt và toàn diện để giữ vững vai trò trung tâm thông tin chiến lược của Đảng, Nhà nước, đồng thời đáp ứng kỳ vọng của công chúng”, ông Nguyễn Đức Lợi chia sẻ.

Khách tham quan check in tại gian trưng bày ấn tương, phong cách hiện đại của TTXVN.

Ảnh: Thanh Tùng - TTXVN

Những quyết định táo bạo đã tạo nên diện mạo mới cho TTXVN. Năm 2008, báo điện tử VietnamPlus ra đời, trở thành một trong những tờ báo điện tử tiên phong, nhanh chóng khẳng định vị thế trong kỷ nguyên số. Hai năm sau, Kênh Truyền hình Thông tấn (VNews) chính thức phát sóng, đánh dấu bước chuyển mình quan trọng, đưa TTXVN trở thành cơ quan báo chí đa phương tiện. Năm 2014, hàng loạt sản phẩm thông tin mới tiếp tục ra mắt: từ bảng tin tích hợp hình ảnh, thông tin âm thanh đến việc tái khởi động đề án thông tin đối ngoại hiện đại, mở rộng khả năng lan tỏa thông tin chính thống ra thế giới. Đặc biệt, năm 2017, hệ thống tác nghiệp đa phương tiện toàn ngành được vận hành, kết nối từ quản lý đến biên tập, sản xuất, đưa TTXVN trở thành một trong những cơ quan báo chí có hạ tầng công nghệ tiên tiến nhất Việt Nam.

Khu trưng bày giới thiệu hành trình 80 năm cơ quan thông tấn quốc gia ra đời, xây dựng, phát triển và đồng hành cùng đất nước, với thông điệp “Nguồn tin chính thống-Dòng tin chủ lực".

Ảnh: Phạm Kiên - TTXVN

Những bước tiến ấy không chỉ là sự đầu tư về thiết bị, mà là quá trình chuyển đổi toàn diện về tư duy, quy trình và con người. Trong một cơ quan lớn, việc thay đổi cách làm việc, phương thức sản xuất và văn hóa tác nghiệp đòi hỏi sự đồng lòng từ Ban lãnh đạo đến từng phóng viên, biên tập viên. Theo nguyên Tổng giám đốc Nguyễn Đức Lợi, yếu tố quan trọng nhất chính là giữ được “cái gốc” của một cơ quan Thông tấn nhà nước: Nội dung chính thống, định hướng chính trị rõ ràng, trong khi vẫn bắt nhịp nhanh nhạy với xu hướng công nghệ. Đây chính là bí quyết giúp TTXVN vừa hiện đại hóa, vừa giữ vững uy tín là cơ quan báo chí chiến lược quốc gia.

Trong thời gian này, hoạt động thông tin đối ngoại cũng được đẩy mạnh, khẳng định vị thế quốc tế của TTXVN. Sự kiện Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - Triều Tiên tại Hà Nội năm 2019 là minh chứng điển hình: Chỉ trong vài ngày, TTXVN đã sản xuất và phát hành gần 4.000 sản phẩm thông tin bằng nhiều ngôn ngữ, cung cấp cho cả báo chí trong và ngoài nước. Hiện nay, với mạng lưới 30 cơ quan thường trú ở nước ngoài, hợp tác với khoảng 40 hãng thông tấn và tổ chức báo chí quốc tế, sản xuất thông tin bằng nhiều thứ tiếng, TTXVN thực sự là cầu nối thông tin quan trọng, phản bác kịp thời các luận điệu sai lệch, đồng thời đưa hình ảnh Việt Nam ra thế giới.

Từ chỗ chỉ cung cấp tin, ảnh cho các cơ quan truyền thông, TTXVN đã phát triển thành một tổ hợp truyền thông hiện đại với đầy đủ các loại hình báo chí, có mặt trên các nền tảng. Trong ảnh: Tổng giám đốc TTXVN Nguyễn Đức Lợi trao tặng bằng khen cho Báo Ảnh Việt Nam tại lễ khai trương Trang điện tử tiếng Hàn của Báo (16/10/2015).

Ảnh: Quốc Khánh - TTXVN

Điều làm nên bản sắc riêng của TTXVN không chỉ là sự đổi mới công nghệ, còn là truyền thống đoàn kết và nhân văn. Ông Nguyễn Đức Lợi tự hào gọi TTXVN là một “ngôi nhà ấm áp”, nơi các thế hệ nhà báo yêu thương, dìu dắt nhau, tiếp nối tinh thần của những người đi trước. Chính tinh thần ấy đã tạo động lực để đội ngũ phóng viên trẻ ngày nay không chỉ giỏi công nghệ, nhạy bén thời cuộc mà còn giữ vững bản lĩnh chính trị, góp phần định hình dòng thông tin chính thống giữa thời đại “bão mạng”.

Trải qua tám thập kỷ, TTXVN không chỉ chứng kiến mà còn góp phần làm nên lịch sử đất nước. Từ một hãng Thông tấn non trẻ giữa thời khắc lập quốc đến một cơ quan báo chí đa phương tiện hàng đầu, TTXVN luôn giữ vai trò tiên phong trong mọi giai đoạn. Nguyên Tổng Giám đốc Nguyễn Đức Lợi nhấn mạnh: TTXVN hôm nay không chỉ kế thừa truyền thống hào hùng, còn là cơ quan báo chí hiện đại, sẵn sàng đi đầu trong kỷ nguyên số, xứng đáng với danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân./.