 |
| Các đại biểu trải nghiệm về chuyển đổi số tại Diễn đàn quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số và phát triển thương mại điện tử với chủ đề “Phát triển hợp đồng điện tử an toàn”. Ảnh tư liệu: Trần Việt - TTXVN |
Theo các chuyên gia thương mại, trong bối cảnh kinh tế thế giới biến động, cạnh tranh thương mại gay gắt và nhu cầu tiêu dùng thay đổi nhanh chóng, chuyển đổi số trở thành hướng đi tất yếu của doanh nghiệp. Không chỉ là công cụ quản trị, công nghệ số đang giúp doanh nghiệp mở rộng không gian thị trường, nơi mọi giao dịch, quảng bá và xúc tiến được thực hiện xuyên biên giới, không giới hạn thời gian và địa lý.
Thống kê từ Bộ Công Thương, trong 5 năm qua, giá trị xuất khẩu thông qua nền tảng số của doanh nghiệp tăng trung bình 35% mỗi năm, đặc biệt ở nhóm hàng nông sản, thực phẩm chế biến, thủ công mỹ nghệ và hàng tiêu dùng. Những con số này cho thấy chuyển đổi số đang trở thành cánh tay nối dài của xúc tiến thương mại, giúp hàng Việt chạm gần hơn tới người tiêu dùng quốc tế.
Ông Nguyễn Thành Dương, Phó Trưởng phòng Phát triển năng lực xúc tiến thương mại, Cục Xúc tiến thương mại (Bộ Công Thương) khẳng định, cục đã phối hợp với nhiều nền tảng lớn như Alibaba, Amazon, TikTok… để triển khai chương trình Gian hàng quốc gia, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng thương hiệu và xuất khẩu trực tiếp. Kết quả sơ bộ cho thấy hơn 50% doanh nghiệp tham gia đã có đơn hàng với giá trị trung bình hàng chục nghìn USD.
Tuy nhiên, năng lực số của phần đông doanh nghiệp Việt Nam còn khiêm tốn, từ kỹ năng vận hành gian hàng quốc tế tới quản lý logistics xuyên biên giới. Yêu cầu ngày càng khắt khe về truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn môi trường, lao động… khiến doanh nghiệp không thể chỉ dựa vào lợi thế giá rẻ mà buộc phải đầu tư bài bản để tồn tại và phát triển. Do đó, Bộ Công Thương đã ban hành nhiều chương trình lớn như Chiến lược phát triển thương mại điện tử quốc gia 2026 - 2030, Chương trình Go Export hay Gian hàng quốc gia Việt Nam trên Alibaba... để xây dựng thương hiệu Việt trên nền tảng số quốc tế.
Đặc biệt, Cục Xúc tiến thương mại đã và đang phối hợp cùng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số xây dựng bộ chỉ số đánh giá mức độ sẵn sàng chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại, áp dụng cho ba nhóm: cơ quan xúc tiến của Chính phủ, tổ chức hỗ trợ và doanh nghiệp. Bên cạnh đó, Cục còn chú trọng đào tạo kỹ năng thực chiến cho doanh nghiệp từ vận hành gian hàng, livestream bán hàng xuyên biên giới, đến ứng dụng AI trong quảng cáo và phân tích hành vi người tiêu dùng nhằm tạo bệ phóng để nâng cao năng lực cạnh tranh ngay từ nền tảng số.
Ông Cao Xuân Thắng, Tham tán thương mại tại Singapore cho biết, Thương vụ xây dựng hệ thống dữ liệu tập trung, từ lịch công tác đến thông tin doanh nghiệp, sự kiện, để có góc nhìn 360 độ hỗ trợ xúc tiến thương mại. Đồng thời, các công cụ e-marketing tích hợp giúp kết nối, nhắc nhở doanh nghiệp tham gia hội nghị, sự kiện một cách kịp thời và hiệu quả.
Không dừng lại ở đó, Thương vụ Singapore còn triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm ứng dụng công nghệ blockchain, bản đồ sức khỏe nông sản Việt Nam, cùng các nền tảng đào tạo trực tuyến cho doanh nghiệp nhỏ và hợp tác xã. Những giải pháp này cho thấy quyết tâm đưa công nghệ vào từng mắt xích của chuỗi xúc tiến, từ quản lý dữ liệu, đào tạo đến kết nối thị trường.
Ở một góc nhìn khác, Tham tán thương mại tại Thụy Điển - bà Nguyễn Thị Hoàng Thuý chia sẻ, nếu chỉ dựa vào hội chợ hay đoàn giao thương vài ngày chi phí quá lớn và hiệu quả thấp. Do đó, Thương vụbuộc phải số hóa xây dựng website, mạng xã hội, cơ sở dữ liệu ngành hàng để quảng bá sản phẩm Việt quanh năm. Thực tế, doanh nghiệp Bắc Âu coi hồ sơ số như một visa thương mại, đòi hỏi minh bạch và chuẩn mực ngay từ đầu. Từ thực tiễn này, có thể thấy chuyển đổi số không chỉ là xu thế, mà là điều kiện bắt buộc để duy trì hiện diện bền vững tại các thị trường
Những câu chuyện từ Singapore và Thụy Điển cho thấy vai trò chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại đã thay đổi căn bản. Các Thương vụ không chỉ là cầu nối thông tin mà còn trở thành trung tâm dữ liệu và phân tích thị trường hỗ trợ doanh nghiệp ra quyết định nhanh, chính xác và hiệu quả hơn.
Theo ông Vũ Bá Phú - Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại khẳng định, thông qua chuyển đổi số mạnh mẽ trong xúc tiến thương mại, doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam đã tiết kiệm chi phí, rút ngắn khoảng cách và thời gian, tăng tốc độ giao dịch và xử lý đơn hàng, tăng phạm vi và số lượng tiếp cận thị trường, khách hàng tiềm năng, qua đó đóng góp tích cực vào thành tích xuất khẩu ấn tượng của cả nước.
Thời gian qua, Cục Xúc tiến thương mại đã không ngừng mở rộng hoạt động xúc tiến thương mại số, cập nhật phương thức phù hợp với tình hình thực tiễn, linh hoạt thích ứng với sự thay đổi nhanh của thị trường. Các chương trình được thiết kế sát thực tế, hướng tới hiệu quả lâu dài, phù hợp với từng quy mô doanh nghiệp và sản phẩm cụ thể.
Cùng đó, Cục cũng phối hợp với nhiều đối tác trong nước và quốc tế nhằm lan tỏa hoạt động xúc tiến một cách hiệu quả và thực chất hơn, đặc biệt trong bối cảnh thương mại toàn cầu ngày càng đặt ra yêu cầu cao về số hóa, truy xuất và minh bạch dữ liệu sản phẩm.
Hiện tại, Cục Xúc tiến thương mại cũng đang phối hợp triển khai bộ chỉ số năng lực xúc tiến thương mại (TPCI) nhằm đánh giá mức độ sẵn sàng và hiệu quả của các địa phương. Đây là cơ sở dữ liệu quan trọng phục vụ việc hoạch định chính sách và hỗ trợ doanh nghiệp trong giai đoạn 2026–2030. Đặc biệt, việc thực hiện Đề án 1968/QĐ-TTg về chuyển đổi số trong xúc tiến thương mại đã tạo nền tảng thể chế vững chắc, hướng tới mục tiêu đến năm 2030 sẽ có 30% hoạt động xúc tiến thương mại của Việt Nam thực hiện hoàn toàn trên môi trường số.
Những con số này không chỉ phản ánh nỗ lực của Nhà nước, mà còn cho thấy sự chuyển đổi tư duy mạnh mẽ từ xúc tiến thủ công sang hệ sinh thái dữ liệu mở, kết nối doanh nghiệp, hiệp hội, địa phương và Thương vụ Việt Nam trong cùng một chuỗi giá trị số. Không chỉ ở cấp Trung ương, tinh thần chuyển đổi số đã lan tỏa đến nhiều địa phương.
Đơn cử tại Gia Lai, Sở Công Thương đã triển khai nhiều mô hình xúc tiến thương mại số, kết hợp thương mại điện tử với livestream quảng bá nông sản. Đặc biệt, việc đẩy mạnh chuyển đổi số không chỉ giúp tăng đơn hàng, giảm chi phí tiếp thị mà còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và minh bạch hóa thông tin sản phẩm, yếu tố đặc biệt quan trọng khi hàng hóa địa phương muốn tiếp cận thị trường cao cấp, nhất là EU, Nhật Bản, Hàn Quốc…
Anh Văn Quốc Việt, Giám đốc Công ty TNHH MTV Ngon Avatar chia sẻ, trước đây, để quảng bá sản phẩm, công ty phải tham gia hội chợ tỉnh, hội chợ miền Trung - Tây Nguyên hoặc kết nối qua kênh đại lý. Nhưng giờ chỉ cần chiếc điện thoại và một đường truyền ổn định là có thể giới thiệu các sản phẩm cà phê trực tiếp tới người tiêu dùng cả nước. Chi phí giảm mà hiệu quả lại tăng rõ rệt.
Báo cáo của Bộ Công Thương về Xúc tiến thương mại giai đoạn 2021–2025 khẳng định, chuyển đổi số là một trong ba trụ cột quan trọng cùng với cải cách thể chế và nâng cao năng lực doanh nghiệp. Mục tiêu đến năm 2030 là hình thành hệ sinh thái xúc tiến thương mại thông minh, nơi các hoạt động xúc tiến, nghiên cứu thị trường, thương hiệu quốc gia và thương mại điện tử được tích hợp trên một nền tảng duy nhất.
Vì thế, chuyển đổi số không chỉ là công cụ giúp doanh nghiệp tồn tại mà còn là chìa khóa để tái cấu trúc mô hình tăng trưởng xuất khẩu. Khi Nhà nước dẫn dắt bằng chính sách, doanh nghiệp chủ động bằng công nghệ và địa phương tham gia bằng dữ liệu, không gian thị trường Việt Nam sẽ được mở rộng theo cách bền vững và toàn diện nhất.
Những thay đổi cho thấy Việt Nam đã đi đúng hướng trong việc tận dụng công nghệ để nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường. Từ tầm nhìn chính sách đến hành động cụ thể, từ các Thương vụ ở nước ngoài đến từng tỉnh, từng doanh nghiệp, chuyển đổi số đang tạo nên một hạ tầng mềm mới cho thương mại Việt Nam. Đặc biệt, đến năm 2030, khi thương mại số chiếm khoảng 30% tổng ngân sách quốc nội (GDP), Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành trung tâm xuất khẩu số năng động của khu vực Đông Nam Á. Khi đó, không gian thị trường không còn là khái niệm địa lý, mà là không gian dữ liệu, kết nối và sáng tạo, nơi mỗi doanh nghiệp Việt đều có cơ hội vươn ra thế giới bằng chính năng lực và giá trị của mình./.
