 |
| Sản xuất hàng dệt may xuất khẩu. Ảnh: Trần Việt - TTXVN |
Dư địa cho thị trường trong nước cho các doanh nghiệp ngành thời trang Việt Nam còn rất lớn. "Sân nhà" còn được coi là điểm tựa an toàn để doanh nghiệp duy trì nhịp sản xuất khi xuất khẩu gặp khó. Tuy nhiên, để biến thị trường trong nước thành bước đi chiến lược song hành với xuất khẩu, doanh nghiệp ngành dệt may, da giày cần phải liên tục đổi mới để cạnh tranh.
* Sân nhà rộng mở, nhu cầu tiêu dùng gia tăng
Theo Bộ Công Thương, thị trường trong nước có lợi thế lớn với quy mô dân số trẻ, tầng lớp trung lưu ngày càng tăng và thu nhập bình quân đầu người liên tục cải thiện. Thêm vào đó, người tiêu dùng Việt ngày càng quan tâm đến chất lượng, mẫu mã và thương hiệu, sẵn sàng chi trả nhiều hơn cho sản phẩm may mặc, giày dép đáp ứng tính thẩm mỹ và các tiêu chuẩn quốc tế.
Thường xuyên sử dụng hàng Việt, chị Phùng Mai Hạnh (phường Vườn Lài, TP. Hồ Chí Minh) cho biết, thời trang Việt Nam đang dần bắt nhịp với xu hướng tiêu dùng của giới trẻ trong nước, với kiểu dáng, phong cách màu sắc bắt mắt, danh mục sản phẩm phong phú, phù hợp với nhu cầu sử dụng, là lợi thế giúp thương hiệu Việt vẫn có chỗ đứng bền bỉ, giữa vô vàn thương hiệu thời gian quốc tế.
Ông Phạm Văn Việt, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Việt Thắng Jean cho biết, thị trường nội địa là nơi để doanh nghiệp lan tỏa giá trị sản phẩm cho người Việt, sau nhiều năm thành công trên các thị trường khó tính như châu Âu, Mỹ, Nhật Bản. Khi đã đạt được những tiêu chuẩn sản phẩm xanh, bền vững toàn cầu rồi, chúng tôi nhận ra, sản phẩm tốt, phải ưu tiên cho người Việt, nên quyết định mở kênh phân phối nội địa. Qua từng năm, tăng trưởng 15 – 20% mỗi năm và 30 – 40% với kênh thương mại điện thời gian gần đây. "Phản hồi tốt của người tiêu dùng là động lực để chúng tôi tiếp tục chinh phục sân nhà”, ông Việt nhấn mạnh.
Đối với ngành da giày, theo bà Phan Thị Thanh Xuân, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam, doanh nghiệp trong nước đang chiếm lĩnh 40% thị phần, chủ yếu ở phân khúc trung cấp. Nội địa là kênh tiềm năng thúc đẩy các doanh nghiệp trong ngành khai thác để tạo thế đứng vững khi thương mại toàn cầu bất ổn. Các doanh nghiệp cũng đang da dạng kênh phân phối, gia tăng uy tín, mở rộng thị phần trên thương mại điện tử, tăng trưởng doanh thu hiệu quả.
* Thách thức cạnh tranh và yêu cầu đổi mới
Dù tiềm năng và có lợi thế lớn, nhưng việc chiếm lĩnh sân nhà không hề dễ dàng. Doanh nghiệp thời trang Việt phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các thương hiệu quốc tế. Hiện nay có khoảng 200 thương toàn cầu đang nhảy vào thị trường Việt Nam, với nhiều lợi thế về tiềm lực tài chính, lợi thế về marketing, độ lan tỏa của thương hiệu, trong khi đó, doanh nghiệp trong nước bị “bó chân” bởi giá thành cao, chi phí marketing chiếm 25 – 30% giá thành, gấp 10 lần đối thủ quốc tế.
“Thương hiệu toàn cầu có lợi thế về chi phí, sản xuất hàng loạt, 1 sản phẩm đi nhiều thị trường, trong khi doanh nghiệp Việt Nam thường xuất khẩu 1 vài dòng sản phẩm, khi làm nội địa phải đầu tư lại từ đầu, về quy trình sản xuất, nghiên cứu thị trường, thiết kế sản phẩm… nên chi phí đầu tư lớn, biên lợi nhuận nhỏ, ít nhất 5 năm mới thu hồi vốn. Rất ít doanh nghiệp vượt qua mốc 5 năm, thường chết yểu sau 1 – 2 năm đầu”, ông Phạm Văn Việt phân tích.
Chưa kể, ngành thời trang nội địa còn phải đối mặt với thực trạng nhức nhối hàng giả, hàng nhái, hàng nhập khẩu không rõ xuất xứ tràn lan. Theo bà Phan Thị Thanh Xuân, điều đáng nói, trong khi nhập khẩu nguyên chiếc được miễn 100% thuế, thì nhập khẩu nguyên phụ liệu về sản xuất lại bị 5 – 10% thuế, làm đội giá thành. Doanh nghiệp rất khó khăn, bất lợi khi cạnh tranh với hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, ảnh hưởng niềm tin người tiêu dùng đối với sản phẩm nội địa.
Cùng với đó, nhiều doanh nghiệp Việt Nam vừa và nhỏ chưa đủ nguồn lực đầu tư vào thiết kế, đổi mới công nghệ và xây dựng thương hiệu, đồng thời thiếu liên kết, khiến chuỗi giá trị bị cắt khúc, phân tán; chuỗi giá trị ngành thời trang Việt vẫn thiếu liên kết, bị xé lẻ, manh mún, ít doanh nghiệp cung ứng nguyên liệu, không tạo được sức mạnh cạnh tranh tập thể, dễ bị áp đảo.
Theo các chuyên gia, để tận dụng hiệu quả thị trường trong nước, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực sản xuất, phát triển dòng sản phẩm có thiết kế riêng, chú trọng chất lượng và dịch vụ hậu mãi, đồng thời phải liên tục đổi mới để nâng cao năng lực cạnh tranh, đa dạng mẫu mã, bắt nhịp xu hướng tiêu dùng mới, nhất là tiêu dùng xanh, bền vững. Song song đó, các doanh nghiệp cũng cần xây dựng chuỗi sản xuất bền vững, đầu tư rất nhiều vào nghiên cứu phát triển sản phẩm và công nghệ, đưa nguyên liệu thân thiện môi trường vào sản xuất, như nguyên liệu tái chế, các loại vải bã cà phê, sợi dừa, dứa, chuối…, giảm 90% phụ liệu thừa, tái sử dụng nguồn nước… Sản phẩm đáp ứng yêu cầu của châu Âu, Nhật Bản, Mỹ phục vụ thị trường nội, mong muốn người tiêu dùng hiểu được giá trị sản phẩm để lựa chọn.
Còn bà Phan Thị Thanh Xuân đề xuất, cần kiện toàn hàng rào quy chuẩn, yêu cầu doanh nghiệp phải tuân thủ chặt chẽ trước khi tung hàng ra thị trường, từ đó mới loại bỏ được sản phẩm kém chất lượng, minh bạch thị trường, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng thương hiệu, nâng cao giá trị sản phẩm, thì mới chiếm lĩnh thị trường nội địa.
Ông Phan Văn Chinh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) cho rằng, thị trường trong nước rất cạnh tranh, doanh nghiệp cần xác định là mục tiêu phát triển, chứ không phải “bệ đỡ” cho xuất khẩu, từ đó tổ chức sản xuất, nghiên cứu, có giải pháp chiến lược. Thời gian qua, Bộ Công Thương có nhiều chính sách khuyến khích doanh nghiệp nội địa hóa nguồn cung, hoàn thiện chuỗi sản xuất, đồng thời sử dụng công cụ số của mình, tiến tới xây dựng sàn kinh doanh trực tuyến, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa đưa hàng lên sàn, qua đó chấm dứt tình trạng hàng giả, hàng nhái, giúp ngành thời trang Việt chiếm lĩnh tốt hơn thị trường nội địa.
Để biến "sân nhà" thành bệ phóng chiến lược, doanh nghiệp Việt cần đồng thời phát triển thị trường nội địa với sản phẩm chất lượng, mang bản sắc riêng, đi đôi với duy trì xuất khẩu bằng lợi thế cạnh tranh quốc tế. Khi đó, thị trường trong nước không chỉ là điểm tựa ngắn hạn mà còn là nền móng vững chắc để ngành dệt may, da giày Việt Nam tiến xa hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu./.
