Chia sẻ với phóng viên TTXVN tại Singapore, Giáo sư Vũ Minh Khương lưu ý khoa học công nghệ tạo ra giá trị rất lớn, không chỉ trực tiếp đối với vấn đề đổi mới sáng tạo, mà còn buộc phải suy nghĩ theo tư duy mới, đặc biệt là vấn đề quản trị quốc gia, nắm bắt xu thế thời đại, kéo theo những đổi thay cả hệ thống quản lý, quản trị và cấu trúc điều hành. Theo ông, việc "yểm trợ" cho khoa học công nghệ phát triển sẽ giúp giải phóng nguồn lực cho toàn bộ hệ thống trí tuệ của Việt Nam, qua đó mang lại những thành quả rất lớn.
Về các mục tiêu Nghị quyết đã đề ra cho năm 2030 và 2045, Giáo sư Vũ Minh Khương mong muốn có những mục tiêu cụ thể hơn nữa, để người dân cảm thấy rất thiết thực với họ. Đơn cử như dịch vụ công, cần đặt mục tiêu cụ thể thời gian thực hiện các dịch vụ công giảm đi 1/2 hoặc 2/3, thậm chí trực tuyến. Trong lĩnh vực công nghiệp, cần có lộ trình 2030, 2045 rất cụ thể, đến mức nào, khi nào thì ngang với mức độ của Malaysia hay Thái Lan, hay Trung Quốc, hay Đức, hay Italy. Để đạt được điều này, cần giao cho những người có phẩm chất, tài năng cao để chịu trách nhiệm và cần giám sát kết quả thực hiện từng năm, từng 5 năm một để thấy rõ những bước tiến vượt bậc.
Giáo sư Vũ Minh Khương khẳng định nếu Việt Nam có thể áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) cho mọi lĩnh vực, sẽ thu được thành quả đáng kể, như có thể trở thành trung tâm y tế tầm cỡ thế giới, hoặc phát triển thiết bị bay không người lái. Đối với ngành thiết bị bay không người lái, đây là ngành mới, có thể mang lại nhiều chục tỷ USD trong thời gian tới, trong khi Việt Nam có thế mạnh nếu phát triển mạnh mẽ công nghệ số và các thiết bị kỹ thuật hiện đại.
Chia sẻ những bài học kinh nghiệm của Singapore, Giáo sư Vũ Minh Khương cho biết Singapore rất chú trọng vấn đề thúc đẩy chuyển đổi số và đổi mới sáng tạo. Một trong những chiến lược thành công của họ là cung cấp ngân sách nhà nước để hỗ trợ các doanh nghiệp thử nghiệm và phát triển các ý tưởng mới, với điều kiện hai bên cùng chung chi, chứ không phải cho không. Điểm mạnh của Singapore là họ đặt niềm tin vào doanh nghiệp, chọn lọc kỹ lưỡng để tránh những nghi ngờ không cần thiết. Nói cách khác, Singapore rất coi trọng lòng tin vào doanh nghiệp, mạnh dạn, minh bạch giao cho doanh nghiệp, nhà nước chỉ thực hiện hậu kiểm. Điều này cho phép các hiệp hội tự điều hành và chịu trách nhiệm về các quỹ của mình. Quan trọng hơn, Singapore chấp nhận không phải tất cả dự án đều thành công, miễn là một số dự án tạo ra giá trị lớn.
Theo Giáo sư Vũ Minh Khương, đầu tư vào nguồn lực con người là rất đích đáng và là cũng điểm mạnh đặc biệt của Việt Nam. Để tạo nguồn nhân lực phong phú, cần chú ý mô hình đào tạo của các trường học phải rất linh hoạt và đẳng cấp thế giới. Giáo sư Vũ Minh Khương chia sẻ ông đặc biệt ấn tượng khi Singapore chi rất nhiều tiền để mời người giỏi nhất về giảng dạy, nhưng 1 người dạy cho rất nhiều người, thậm chí là hàng trăm, hàng nghìn người. Thoạt nhìn, thì thấy chi phí cao, khi trả hàng chục nghìn USD/ngày cho 1 người, nhưng thực tế họ dạy cho hàng nghìn người, nên giá trị tạo ra trên đầu người rất lớn, chi phí lại rất nhỏ. Bên cạnh đó, cũng cần lưu ý việc khảo sát nhu cầu, tức là không theo đầu cung mà chú trọng vào đầu cầu. Ví dụ khảo sát các doanh nghiệp để xem nhu cầu về ngành bán dẫn là bao nhiêu. Nếu một công ty cần 300-500 người, thì nhà nước sẽ góp vốn để đào tạo gấp đôi. 1/2 nhân lực dành cho doanh nghiệp, trong khi 1/2 nhân lực còn lại sẽ được tận dụng để thu hút đầu tư mới. Mô hình phong phú như vậy tạo ra sự sống động trong đào tạo nguồn nhân lực mà lại rất thiết thực với thị trường.
Theo Giáo sư Vũ Minh Khương, nguồn lực trí thức, chuyên gia của Việt Nam ở nước ngoài rất lớn, với trình độ và kỹ năng tốt, có kinh nghiệm trong môi trường thế giới. Tuy nhiên, có một thực trạng là hiện hàng trăm, hàng nghìn người Việt Nam sinh sống ở nước ngoài mới chỉ gặp nhau để thảo luận tại hội thảo, sự kiện và truyền thông, chứ chưa thực sự tìm ra phương thức đóng góp thế nào cho đất nước, vì vậy, cần chú trọng giải bài toán cụ thể. Thay vì tham khảo cách hiến kế chung chung, thì đặt thẳng vấn đề ai sẽ là người giải được bài toán. Nói cách khác, cần phải có yêu cầu cụ thể, dành ngân sách nhất định để hỗ trợ, thực hiện và phải tìm được người đứng đầu giải các bài toán này, có thể trong nước, có thể quốc tế. Muốn vậy, trước hết cần xây dựng cơ sở dữ liệu(database) về các chuyên gia trong từng lĩnh vực chuyên môn, từ bán dẫn đến sinh học, y tế, AI.../.
Đỗ Vân - Tất Đạt - Ngọc Khương
