 |
| Đại biểu Quốc hội thành phố Hải Phòng Nguyễn Thị Việt Nga. (Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN) |
Phóng viên: Đại biểu đánh giá như thế nào về những thành tựu phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2021–2025, đặc biệt là những kết quả đã tạo nền tảng cho việc xác lập mô hình tăng trưởng mới trong giai đoạn 2026-2030?
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga: Giai đoạn 2021- 2025 diễn ra trong bối cảnh đầy biến động với đại dịch COVID-19, xung đột địa chính trị, đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu và biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt. Dù vậy, Việt Nam vẫn giữ vững ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát, bảo đảm cân đối lớn của nền kinh tế, duy trì tăng trưởng thuộc nhóm cao trong khu vực. Đây là nỗ lực rất lớn của cả hệ thống chính trị và cộng đồng doanh nghiệp, người dân. Đặc biệt, kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn đã bước đầu hình thành những trụ cột nền tảng, chiếm khoảng 16,5% GDP; tỷ lệ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số tăng nhanh; nông nghiệp công nghệ cao, xuất khẩu nông sản đạt kỷ lục; năng lượng tái tạo phát triển mạnh mẽ. Cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng đã chuyển từ chiều rộng sang chiều sâu hơn, chú trọng năng suất, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đổi mới thể chế được đẩy mạnh, nhiều luật lớn được sửa đổi, đây là một trong những tiền đề rất quan trọng để bước sang mô hình tăng trưởng mới giai đoạn 2026 - 2030.Dự thảo Báo cáo chính trị Đại hội XIV của Đảng đã nhấn mạnh yêu cầu “tăng trưởng dựa vào khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tri thức”. Điều đó cho thấy những thành tựu của giai đoạn 2021 - 2025 không chỉ là con số tăng trưởng, mà là sự chuyển dịch về chất, mở ra cánh cửa để chúng ta xác lập mô hình phát triển mới: độc lập, tự chủ, gắn với hội nhập sâu rộng và phát triển bền vững.
Phóng viên: Theo đại biểu, động lực tăng trưởng mới cần được khai thác như thế nào để đạt mục tiêu xác lập mô hình tăng trưởng giai đoạn 2026 - 2030?
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga: Muốn xác lập mô hình tăng trưởng mới, chúng ta phải khai thác và kết nối đồng bộ ba động lực truyền thống: đầu tư, xuất khẩu, tiêu dùng với ba động lực mới: khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và kinh tế số, xanh, tuần hoàn. Điều quan trọng là không chỉ coi đây là khẩu hiệu, mà phải chuyển hóa thành cơ chế cụ thể, nguồn lực cụ thể và trách nhiệm cụ thể.Trước hết, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo phải trở thành “trái tim” của mọi chiến lược phát triển. Cần khuyến khích doanh nghiệp đầu tư cho R&D thông qua ưu đãi thuế, quỹ đổi mới sáng tạo, đặt hàng nghiên cứu từ Nhà nước, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.Đối với kinh tế số, phải coi dữ liệu là nguồn tài nguyên chiến lược. Hạ tầng số, an ninh mạng, chuyển đổi số trong doanh nghiệp và chính quyền cần được triển khai đồng bộ, giảm chi phí giao dịch, nâng cao hiệu quả quản trị. Với kinh tế xanh, tuần hoàn, phát thải thấp, đây không chỉ là xu thế mà còn là yêu cầu sống còn để Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Việc phát triển năng lượng tái tạo, giao thông xanh, tín chỉ carbon, đô thị xanh… cần gắn với thị trường thực chất và chính sách ổn định lâu dài. Ba động lực mới chỉ phát huy hiệu quả nếu chúng được đặt trên nền tảng thể chế hiện đại, nguồn nhân lực chất lượng cao và hệ thống hạ tầng đồng bộ. Do đó, cần vừa tạo đột phá, vừa bảo đảm tính bền vững, nhất quán trong triển khai.
Phóng viên: Những điểm nghẽn nào cần tháo gỡ và cơ chế, chính sách trọng yếu nào để các động lực tăng trưởng thực sự phát huy, thưa đại biểu?
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga: Thực tế cho thấy, động lực tăng trưởng mới sẽ không thể bật lên nếu ba điểm nghẽn sau không được tháo gỡ.Thứ nhất là thể chế: còn chồng chéo pháp luật, phân cấp nhưng chưa gắn trách nhiệm, thủ tục hành chính còn rườm rà, khiến cơ hội đầu tư, đổi mới sáng tạo bị chậm lại.Thứ hai là nguồn lực: vốn cho hạ tầng, khoa học công nghệ, chuyển đổi số còn phân tán; tỷ lệ chi cho R&D mới khoảng 0,5% GDP, thấp hơn nhiều so với các nước trong khu vực.Thứ ba là chất lượng nguồn nhân lực: thiếu nhân lực trình độ cao, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ, năng lượng tái tạo, trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn.
Để mở khóa các điểm nghẽn này, tôi cho rằng, cần ba nhóm giải pháp chính. Một là đột phá thể chế, xây dựng chính phủ kiến tạo, pháp luật phải đi trước, gắn trách nhiệm cá nhân trong thực thi, giảm thiểu can thiệp hành chính vào thị trường.
Hai là thiết kế các cơ chế tài chính đủ mạnh: quỹ đổi mới sáng tạo quốc gia; tín dụng xanh; cơ chế hợp tác công tư (PPP) minh bạch cho hạ tầng chiến lược; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ, chuyển đổi số.
Ba là phát triển nguồn nhân lực, gắn đào tạo với nhu cầu thị trường, tạo môi trường thu hút nhân tài, khuyến khích hợp tác doanh nghiệp - trường đại học - viện nghiên cứu. Khi thể chế thông, nguồn lực đủ mạnh và con người được chuẩn bị kỹ lưỡng, các động lực tăng trưởng sẽ thực sự được “giải phóng”, giúp nâng cao năng suất, năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế Việt Nam trong giai đoạn phát triển mới.
Phóng viên: Xin cảm ơn đại biểu!
