Tiến sĩ Võ Trường Giang (sinh năm 1991), Nghiên cứu viên, Viện Bền vững về hóa học, năng lượng và môi trường, Cơ quan Nghiên cứu, Khoa học và Công nghệ Singapore, đã trở về đất nước theo lời hiệu triệu ấy. Với Tiến sĩ Võ Trường Giang, thông điệp “Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc” từ Tổng Bí thư Tô Lâm đã truyền cảm hứng, đánh thức lòng tự hào dân tộc cũng như trách nhiệm của những người con xa quê đối với tương lai đất nước. Nhận bằng Tiến sĩ lúc 27 tuổi, giờ đây, ở tuổi 34, Võ Trường Giang có 23 bài báo khoa học đã công bố trên tạp chí khoa học quốc tế thuộc danh mục Q1 (17 bài là tác giả chính); 6 bài báo khoa học đã công bố trên tạp chí khoa học quốc tế thuộc danh mục Q2 (4 bài là tác giả chính). Võ Trường Giang được Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh trao tặng Giải thưởng Quả cầu Vàng năm 2024 ở lĩnh vực công nghệ môi trường, với dự án “Thu hồi khoáng từ các dòng chất thải ứng dụng trong sản xuất bê tông”, trị giá hơn 2 triệu đô la Singapore (SGD), tương đương khoảng 1,55 triệu USD, do Cơ quan quản lý nước quốc gia Singapore và Quỹ nghiên cứu quốc gia Singapore tài trợ.
 |
| Bí thư Trung ương Đoàn Nguyễn Minh Triết trao Giải thưởng Khoa học công nghệ Quả Cầu Vàng năm 2024 cho các tài năng trẻ. (Ảnh: Minh Đức/TTXVN) |
Ngay từ khi đi du học ở Đài Loan (Trung Quốc) theo chương trình Tiến sỹ, Võ Trường Giang đã xác định: Đi là để trở về. Và Giải thưởng Quả cầu Vàng năm 2024 là cơ duyên để quyết định đã đến lúc trở về. Chia sẻ với phóng viên TTXVN tại Singapore, Tiến sĩ Võ Trường Giang đánh giá hiện tại là “thời cơ vàng” để các nhà khoa học muốn đóng góp cho Việt Nam có thể trở về, bởi Đảng và Nhà nước đang có rất nhiều chính sách để phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, thu hút nhân tài. Trong các chính sách đó, qua truyền thông, Tiến sĩ Võ Trường Giang được biết đến chương trình Tuyển dụng khoảng 350 nhà khoa học tài năng trong giai đoạn 2024-2030 (chương trình VNU350) được triển khai để thu hút các nhà khoa học trẻ trên toàn thế giới về tham gia giảng dạy nghiên cứu cho các đơn vị thành viên của Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. Sau quá trình tìm hiểu, Tiến sĩ Võ Trường Giang đã quyết định ứng tuyển theo chương trình này. Sau khi trao đổi với Hội đồng chuyên môn về định hướng nghiên cứu cũng như các chính sách hỗ trợ phát triển trong tương lai, Tiến sĩ Võ Trường Giang đã quyết định sẽ về công tác tại Trường Đại học Bách Khoa thuộc Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh.
Trở về Việt Nam, Tiến sĩ Võ Trường Giang mang theo kế hoạch sẽ xây dựng một nhóm nghiên cứu tiềm năng về lĩnh vực công nghệ tiên tiến và năng lượng mới. Đây là lĩnh vực mà chính phủ đã xác định là lĩnh vực ưu tiên để phát triển trong thời gian tới. Trong bài viết “Vươn mình trong hội nhập quốc tế”, Tổng Bí thư Tô Lâm đã quán triệt những quan điểm về hội nhập, trong đó nhấn mạnh hội nhập quốc tế phải trên cơ sở nội lực có vai trò quyết định, gia tăng nội lực đi đôi với với tranh thủ ngoại lực. Theo Tổng Bí thư Tô Lâm, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo phải được xác định là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực phát triển nhanh lực lượng sản xuất, hoàn thiện quan hệ sản xuất theo tinh thần của Nghị quyết 57 - NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Do đó, hội nhập quốc tế về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo phải hướng tới việc đưa các chuẩn mực, quy định về khoa học, công nghệ trong nước tiệm cận với các chuẩn mức, thông lệ quốc tế tiên tiến.
 |
| Nghiên cứu phát triển khoa học công nghệ. Ảnh: TTXVN |
Với tinh thần đó, mục tiêu của Tiến sĩ Võ Trường Giang là trong 5 năm tới nhóm nghiên cứu tiềm năng trên sẽ trở thành một nhóm nghiên cứu mạnh, có đủ khả năng để cạnh tranh không chỉ về công bố quốc tế mà còn về các dự án có tính ứng dụng thực tiễn. Tiến sĩ Võ Trường Giang cũng hy vọng sẽ tìm được một số nguồn dự án tài trợ có thể là hợp tác với các địa phương để triển khai công nghệ của mình đã nghiên cứu ở Singapore cho Việt Nam.
Trên thực tế, người Việt Nam đang sinh sống và làm việc ở nước ngoài tham gia vào hầu hết các ngành công nghệ thiết yếu trên thế giới, trong đó có rất nhiều người nắm những vị trí quan trọng và có tầm ảnh hưởng trong ngành. Chia sẻ với phóng viên TTXVN tại Singapore, ông Hà Sơn Tùng, Chuyên viên cao cấp, Phó trưởng Khoa Công nghệ quang học tiên tiến, Viện Hàn lâm Khoa học Singapore, nhấn mạnh điều quan trọng nhất là tinh thần hướng về Tổ quốc, luôn muốn được đóng góp cho sự phát triển của Việt Nam. Ông Hà Sơn Tùng cho rằng có nhiều hình thức để cộng đồng trí thức Việt Nam ở nước ngoài có thể đóng góp cho công cuộc đổi mới sáng tạo, tiêu biểu là hai hình thức. Một là chuyển giao tri thức tiên tiến thông qua việc tham gia tích cực vào các cuộc hội thảo khoa học công nghệ, kết nối các trường đại học và viện nghiên cứu Việt Nam với các tổ chức nghiên cứu quốc tế nhằm trao đổi những ý tưởng, công nghệ mới nhất, giúp Việt Nam hội nhập với cộng đồng nghiên cứu tiên tiến trên thế giới. Hai là khởi nghiệp công nghệ. Với kinh nghiệm quốc tế và kiến thức về công nghệ tiên tiến, trí thức Việt Nam ở nước ngoài có thể thành lập các công ty khởi nghiệp tại Việt Nam nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế nước nhà. Ông khẳng định: “Đây cũng là một trong những xu thế gần đây khi có rất nhiều người Việt Nam từ bỏ những vị trí, cơ hội phát triển ở nước ngoài để về cống hiến cho Việt Nam”.
 |
| Đầu tư phát triển hạ tầng chuyển đổi số. (Ảnh minh họa: Minh Quyết/TTXVN) |
Chính sách thu hút nhân tài của Việt Nam hiện nay tập trung vào việc tạo môi trường làm việc hấp dẫn, chế độ đãi ngộ cạnh tranh, cơ hội phát triển nghề nghiệp để thu hút và giữ chân những người có năng lực, đặc biệt là trong các lĩnh vực ưu tiên như khoa học, công nghệ và quản lý. Đánh giá về chính sách này, Giáo sư Vũ Minh Khương - Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu- khẳng định: “Nhân tài là một nền tảng, một động lực không thể thiếu và đặc biệt quan trọng. Nhân tài có thể sẵn sàng về Việt Nam theo truyền thống lịch sử của dân tộc, lúc nào cũng sẵn sàng đóng góp, hào kiệt không bao giờ thiếu… Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã đưa ra nhiều chính sách rất có tính đột phá, kể cả vấn đề coi trọng về đổi mới sáng tạo, khoa học công nghệ, kể cả những chức danh như tổng công trình sư, kiến trúc sư, hay những bước tiến rất quan trọng khác”. Theo Giáo sư Vũ Minh Khương, cần tiếp tục hoàn thiện chính sách thu hút nhân tài, dựa trên 3 cái trụ cột. Một là tính sứ mệnh rất cao, đất nước kêu gọi nhân tài trở về đóng góp. Thứ hai là cơ chế để nhân tài phát huy được cao nhất khả năng của mình. Thứ ba là người làm được thực sự phải được tưởng thưởng, được đánh giá và được trân trọng.
 |
| GS Vũ Minh Khương, Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu Singapore, trả lời phỏng vấn của phóng viên TTXVN. Ảnh tư liệu: Tất Đạt/PV TTXVN tại Singapore |
Khi đất nước ra lời kêu gọi cùng nhiều hình thức khuyến khích phù hợp, bằng cách này hay cách khác, sự sẵn sàng cống hiến của các trí thức người Việt là nhân tố rất quan trọng. Với lời hiệu triệu của trái tim và khối óc, nội lực của Việt Nam sẽ được củng cố, là gốc rễ cho sức mạnh vươn mình. “Lý tưởng sống của em là sống có ích và sống có trách nhiệm, không chỉ đối với bản thân, gia đình mà còn với xã hội và thế hệ tương lai. Nghiên cứu để tạo ra giá trị mới và giảng dạy để lan tỏa đam mê chính là cách mà em thực hiện lý tưởng sống của mình”. Lời chia sẻ này của Tiến sĩ Võ Trường Giang là điển hình cho một thế hệ trẻ sống có lý tưởng và trách nhiệm, rằng “đừng hỏi Tổ quốc đã làm gì cho ta mà cần hỏi ta đã làm gì cho Tổ quốc hôm nay”. Quả thực, kỷ nguyên vươn mình rất cần những tinh thần như vậy!./.
Đỗ Vân
