Theo nhà sử học John Callow - cựu Giám đốc Trung tâm lưu trữ, Bảo tàng Thư viện Marx tại London, Di chúc không mang tính giáo điều, máy móc, mà là kim chỉ nam cho hành động và nguyên tắc chính trị, có tính chất như một cương lĩnh chính trị chứa đựng những giá trị vĩnh cửu, là hướng dẫn hành động có thể vận dụng sáng tạo trong mọi tình huống.
Đánh giá tổng thể, nhà sử học người Anh cho rằng Di chúc đi sâu vào hầu hết mọi lĩnh vực, đúc kết mọi tư tưởng, hy vọng và mơ ước của Chủ tịch Hồ Chí Minh cũng như những nền tảng tư tưởng, đạo đức và phong cách của Bác, là sự tổng kết cuộc đời của một lãnh tụ khiêm nhường, gương mẫu và luôn đặt nhân dân trong tim.
Là một người từng có nhiều năm nghiên cứu về Chủ tịch Hồ Chí Minh và là một người bạn lâu năm của Việt Nam, ông John Callow cho rằng Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh là văn kiện về sự tin cậy và lòng tin giữa lãnh đạo và nhân dân, ghi lại chân thực những hy vọng, ước mơ và khát vọng của Bác đối với hậu thế. Với tư tưởng nhân văn sâu sắc, Di chúc mang đến cho người dân Việt Nam tinh thần lạc quan rằng con đường phía trước, dù khó khăn đến mấy, đích đến cuối cùng sẽ là một xã hội bình đẳng, công bằng, nơi phụ nữ được coi trọng như nam giới, nơi trẻ em có thể phát huy hết tiềm năng. Theo nhà sử học, đối với Đảng Cộng sản và nhân dân Việt Nam, Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh có tính chất như bản Hiến pháp thứ hai, chứa đựng những giá trị cao quý về tư tưởng, đạo đức và phong cách của Bác.
Ông John Callow chỉ rõ Di chúc bảo vệ các quyền, hy vọng và ước mơ của người dân Việt Nam từ phụ nữ, nam giới đến trẻ em, và việc tiếp bước trên con đường độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội mà Bác Hồ đã chọn và dẫn dắt. Nhà sử học đã đặc biệt ấn tượng về giá trị nhân văn sâu sắc thể hiện trong Di chúc của Bác khi cho rằng Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đau đáu nỗi đau của đồng bào, của cả dân tộc bị chiến tranh tàn phá, bởi chất độc màu da cam, bom napalm… Trên con đường đã chọn, Bác chấp nhận những khổ đau, mất mát này vì tương lai của dân tộc, với niềm tin đó là những hi sinh xứng đáng.
Nhà sử học khẳng định, chắt lọc chỉ trong vài trang giấy, Di chúc hội tụ những yếu tố cốt lõi của Tư tưởng Hồ Chí Minh, với những vần thơ lục bát bên cạnh sự tôn vinh chủ nghĩa Marx-Lenin. Đó là sự kết hợp giữa cái mới và cái cũ, cái bất biến, cái vĩnh cửu, đồng thời cũng là đỉnh cao của tư tưởng chính trị, khoa học và công nghệ với mục đích phục vụ nhân dân.
Theo sử gia người Anh, dù thế giới đã đổi thay, nhưng Di sản của Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn mang lại nguồn sống, chứa đựng sức mạnh và truyền cảm hứng cho người dân Việt Nam cũng như tất cả những người dân tiến bộ trên thế giới.
Ông Callow nhấn mạnh trong 55 năm qua, Việt Nam đã thực hiện Di chúc theo đúng tinh thần của Bác, đồng thời tiếp thu những giá trị và tinh hoa của các nước trên thế giới./.
Minh Hợp-Hữu Tiến
