 |
| Mộc Bài hiện là cửa khẩu quốc tế đường bộ lớn nhất phía Nam trên tuyến biên giới đất liền Việt Nam- Campuchia. Ảnh: Giang Phương/TTXVN |
Với khát vọng trở thành một vùng động lực mới có sức cạnh tranh quốc tế, Mộc Bài được hoạch định để phát triển đột phá theo mô hình công nghiệp - đô thị thông minh, trở thành trung tâm tài chính, dịch vụ logistics và đầu mối giao thương trọng yếu giữa Việt Nam, Campuchia và ASEAN.
* Tầm nhìn vượt trội
Ngày 11 tháng 6 năm 2025, Thủ tướng Chính phủ đã chính thức phê duyệt Đồ án Quy hoạch chung xây dựng Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài, tỉnh Tây Ninh đến năm 2045, mở ra một chương phát triển hoàn toàn mới và đầy tham vọng. Ông Nguyễn Hồng Thanh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh, nhấn mạnh đây là một cột mốc lịch sử, không chỉ tạo ra động lực phát triển mới của tỉnh Tây Ninh, mà còn là động lực phát triển mới của vùng Đông Nam Bộ và cả nước, hình thành cực tăng trưởng kinh tế mới có tầm cạnh tranh với khu vực, quốc tế.
Quy hoạch bao trùm một diện tích rộng lớn 21.284 ha, bao gồm địa giới hành chính của các xã Bến Cầu, Phước Chỉ và một phần xã Long Thuận, với dự báo dân số đến năm 2045 sẽ đạt từ 260.000 đến 310.000 người, cho thấy một sự chuyển dịch mạnh mẽ về cơ cấu dân cư và đô thị hóa.Tầm nhìn chiến lược này được cụ thể hóa bằng ba mục tiêu trụ cột, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn nhấn mạnh, phát triển Mộc Bài thành vùng động lực mới và cực tăng trưởng kinh tế có tầm cạnh tranh quốc tế; là đầu mối giao thương quan trọng của vùng Đông Nam Bộ, Việt Nam với Campuchia và ASEAN; đồng thời là trung tâm dịch vụ cửa khẩu, cảng trung chuyển container và logistics quốc tế.
Đồng thời, phát triển theo hướng công nghiệp - đô thị với hệ thống hạ tầng đồng bộ, hiện đại; ưu tiên phát triển công nghiệp công nghệ cao, công nghiệp xanh, đô thị thông minh, có bản sắc và kết nối quốc tế, phát triển kinh tế - xã hội phải gắn liền với đảm bảo quốc phòng - an ninh, giữ vững trật tự vùng biên giới và thúc đẩy quan hệ hợp tác.Nền tảng cho tầm nhìn tham vọng này chính là vị trí địa lý chiến lược và mối quan hệ hợp tác kinh tế ngày càng sâu rộng giữa Việt Nam và Campuchia. Bà Phan Thị Thắng, Thứ trưởng Bộ Công Thương, nhận định Campuchia là quốc gia láng giềng, giữ vai trò cửa ngõ giao thông và trung chuyển hàng hóa trong tiểu vùng sông Mê Kông.
Minh chứng rõ nét nhất là sự tăng trưởng ấn tượng của kim ngạch thương mại hai chiều. Theo ông Đỗ Việt Phương, Trưởng Thương vụ Việt Nam tại Campuchia, giai đoạn 2014-2024, kim ngạch đã tăng gấp 3 lần, với tốc độ tăng trưởng bình quân 12% mỗi năm. Năm 2024, con số này đạt 10,1 tỷ USD và chỉ trong 7 tháng đầu năm 2025 đã vượt 7 tỷ USD, hướng tới mục tiêu 20 tỷ USD trong những năm tới. Hành lang pháp lý vững chắc với Hiệp định Thương mại biên giới (2024) và Bản Thỏa thuận thúc đẩy thương mại song phương giai đoạn 2025-2026 đã tạo điều kiện thuận lợi cho thông quan và kết nối chuỗi cung ứng.
Từ góc độ logistics, bà Trịnh Thị Xuân Diệu, CEO Công ty Trách nhiệm hữu hạn Logsun Global Logistics, chia sẻ rằng Campuchia là thị trường gần gũi, chi phí vận chuyển hợp lý, nơi hàng nông sản Việt Nam rất được ưa chuộng. Hơn nữa, các cảng phía Nam Việt Nam còn là cửa ngõ trung chuyển để hàng hóa Campuchia tiếp cận thị trường quốc tế, mở ra cơ hội hợp tác sâu rộng hơn.
* Thách thức và lời giải cho tương lai
Con đường biến tiềm năng thành hiện thực không hề bằng phẳng. Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Tây Ninh Nguyễn Nam Hưng đã thẳng thắn nhìn nhận những tồn tại của giai đoạn trước, đó là vấn đề tồn tại về kết nối giao thông Mộc Bài – Tp. Hồ Chí Minh và vùng trọng điểm kinh tế Đông Nam Bộ; quy hoạch chưa tương xứng với vai trò, tiềm năng của khu vực cửa ngõ quốc tế.
Quan điểm này hoàn toàn tương đồng với đánh giá của Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn, khi ông chỉ ra rằng việc đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng khung chưa được hoàn thiện... thu hút đầu tư và phát triển dịch vụ chưa tương xứng.Những "điểm nghẽn" này được các doanh nghiệp cảm nhận rõ rệt nhất. Bà Trịnh Thị Xuân Diệu cho biết thách thức lớn nhất là hạ tầng giao thông và kho bãi. Một số tuyến đường kết nối chưa đồng bộ, thiếu bãi đỗ xe, dễ ùn tắc mùa cao điểm, thiếu kho lạnh. Tình trạng này không chỉ làm tăng các "chi phí logistics ẩn" như lưu bãi, chờ kiểm dịch mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng hàng hóa.
Để giải quyết triệt để những thách thức, theo ông Nguyễn Nam Hưng, định hướng chiến lược lần này là lấy động lực phát triển chính là công nghiệp công nghệ cao, phát triển bền vững, hình thành đô thị - công nghiệp mang tầm khu vực Đông Nam Á, nhằm hiện thực hóa mục tiêu phát triển chuỗi công nghiệp – Đô thị Mộc Bài – Tp. Hồ Chí Minh – Cảng Cái Mép – Thị Vải gắn với hành lang kinh tế Xuyên Á.Theo đó, để hiện thực hóa tầm nhìn trong tương lai, không gian Mộc Bài sẽ được tổ chức thành 5 phân vùng chức năng chính gồm khu vực biên giới, cửa khẩu sẽ tập trung phát triển khu vực cửa khẩu quốc tế Mộc Bài và các cửa khẩu phụ Cây Me, Long Thuận, Phước Chỉ.
Khu vực ưu tiên phát triển công nghiệp, kho tàng sẽ xây dựng các khu sản xuất công nghiệp, dịch vụ logistics quy mô lớn, gắn liền với các tuyến hạ tầng chiến lược như cao tốc và đường sắt Tp. Hồ Chí Minh - Mộc Bài. Đối với khu vực ưu tiên phát triển đô thị - dịch vụ sẽ phát triển các khu đô thị, khu công nghiệp - đô thị - dịch vụ đồng bộ, tạo không gian sống và làm việc chất lượng cao.Khu vực ưu tiên phát triển dịch vụ du lịch sẽ khai thác cảnh quan sinh thái độc đáo của sông Vàm Cỏ Đông để hình thành các cụm du lịch hấp dẫn tại Lợi Thuận và Phước Chỉ. Còn khu vực nông nghiệp và dân cư nông thôn sẽ bảo tồn các giá trị truyền thống và ổn định đời sống người dân vùng biên.
Đáng chú ý, tỉnh Tây Ninh đã cụ thể hóa ngay các định hướng này bằng Kế hoạch số 1130/KH-UBND ngày 09/9/2025. Theo Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Tây Ninh Nguyễn Nam Hưng, kế hoạch này vạch ra lộ trình rõ ràng cho việc lập quy hoạch chi tiết các khu vực trọng điểm, bao gồm: 4 khu vực cửa khẩu với tổng diện tích hàng trăm ha, cùng khu cảng cạn và logistics; 8 khu công nghiệp và 3 khu công nghiệp - đô thị - dịch vụ quy mô lớn sẽ được hình thành; 8 khu vực phát triển đô thị, dân cư mới và 2 cụm du lịch sinh thái ven sông Vàm Cỏ Đông. Đây là những bước đi cụ thể, cho thấy quyết tâm đưa quy hoạch vào cuộc sống một cách nhanh chóng và hiệu quả.
Để tạo lực hấp dẫn đầu tư, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Hồng Thanh cam kết sẽ tích cực phối hợp với các bộ, ngành để sớm trình Chính phủ đề án thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội cho Mộc Bài về đất đai, thuế, hải quan và lựa chọn nhà đầu tư chiến lược.
Về phía doanh nghiệp, nhiều đơn vị đã chủ động vào cuộc đầu tư vào chuỗi cung ứng lạnh và hợp tác với đối tác bản địa để xây dựng mạng lưới phân phối "chặng cuối" tại Campuchia, không chỉ dừng lại ở cửa khẩu.
Giám đốc Sở Xây dựng Nguyễn Nam Hưng khẳng định, quy hoạch này là cơ sở pháp lý, là nền tảng rất quan trọng để UBND tỉnh Tây Ninh chỉ đạo tổ chức thực hiện quản lý, thu hút đầu tư và triển khai các chương trình phát triển. Bộ Xây dựng cũng cam kết sẽ luôn đồng hành, phối hợp với địa phương để Mộc Bài phát triển theo đúng mục tiêu và kỳ vọng.
Bản quy hoạch Khu kinh tế cửa khẩu Mộc Bài đến năm 2045 không chỉ là một kế hoạch, mà là một cam kết mạnh mẽ cho một tương lai thịnh vượng của Mộc Bài, cũng như tỉnh Tây Ninh. Với sự quyết tâm của chính quyền, sự đồng hành của trung ương và sự năng động của doanh nghiệp, Mộc Bài hoàn toàn có thể vượt qua thách thức, biến tiềm năng thành hiện thực và phát triển xứng tầm trong tương lai./.
